1537 VIII 9 – do Jana Dantyszka

List Mikołaja Kopernika do biskupa chełmińskiego Jana Dantyszka, Frombork, 9 sierpnia 1537 r.

Oryginał: Biblioteka Czartoryskich, Kraków, rkps 2713, s. 7–8, łacina, papier, 27,6 x 19,1 cm, znak wodny E gotycka litera P z czteropłatkowym kwiatem, pieczęć sygnetowa z Apollinem odciśnięta na stronie verso w wosku barwy ceglastej. Kopia z XVIII w.: Biblioteka Czartoryskich, Kraków, Teki Naruszewicza, t. 55, s. 197–198.

Kopernik donosi Janowi Dantyszkowi, biskupowi chełmińskiemu i administratorowi diecezji pomezańskiej, że korzystając z przybycia jego posłańca przesyła kilka wiadomości, które w tych dniach otrzymał z Wrocławia listem z 27 czerwca. Wieści te pochodzą z dworu Ferdynanda, króla czeskiego i węgierskiego, i dotyczą wycofania się Turków z Italii, zawarcia pokoju między Franciszkiem I, królem francuskim, i cesarzem Karolem V oraz przekazania księstwa mediolańskiego synowi pierwszego z nich, Henrykowi. Według informacji cytowanej przez Kopernika, wojska króla Ferdynanda odnoszą sukcesy pod Koszycami i mają otrzymać posiłki od Czechów i Morawian oraz Ślązaków, którzy ciągną na Węgry i zapewne odzyskają Koszyce, zaś Weyda ¹ podobno skłania się do ugody pod określonymi warunkami.

Źródło:

Biskup Marian, Regesta Copernicana, Warszawa 1973.
Kopernik Mikołaj, Pisma pomniejsze, Warszawa 2007.

¹ Zapewne Jan Zapolya (1487–1540), król węgierski (od 1526 r.).

Frombork, 9 sierpnia 1537 r.

Do Przewielebnego w Chrystusie Ojca i Pana, Jana z Bożej łaski Biskupa Chełmińskiego i Administratora Kościoła Pomezańskiego, Pana swego Wielce Łaskawego

Przewielebny w Chrystusie Ojcze i Panie, Panie Wielce Łaskawy. Sposobność, która nadarzyła się dzięki przybyciu posłańca Waszej Przewielebności, zachęciła mnie do podzielenia się z Waszą Przewielebnością również wiadomościami z mojej korespondencji. Otrzymałem w tych dniach z Wrocławia nowiny, które przesyłam Waszej Przewielebności, chociaż się obawiam, że Wasza Przewielebność zna je od dawna, ponieważ list nadano 27 czerwca. Piszą mi prywatnie, że przyszedł list z dworu Jego Królewskiej Mości Ferdynanda z tymi oto wiadomościami: "król perski z namowy cesarza, papieża i króla Portugalii z wielkimi siłami uderzył na Turków, aby ich zmusić do opuszczenia Italii i do cofnięcia się ekspedycji. Król francuski i cesarz zawarli podobno pokój, przy czym wdowa po księciu mediolańskim wraz z samym księstwem przypadła synowi króla francuskiego. Nasi, to znaczy wojska króla Ferdynanda, pod Koszycami dobrze sobie radzą. Wzięli do niewoli tego, który przez zdradę opanował Koszyce i wysiekli wielu nieprzyjaciół, a ponadto zdobyli warowny zamek, z którego spadło na miasto całe nieszczęście. Czesi i Morawianie są już w drodze. Również Ślązacy różnymi drogami ciągną na Węgry. Jeśli Bóg pozwoli, może od- zyskają Koszyce i resztę. Mówią u nas również, że Weyda dąży do zawarcia pokoju przedłożywszy pewne warunki, które czy zostaną przyjęte, dotąd nie wiemy". I tyle wiadomości w liście: jak je otrzymałem, tak je przekazuję Waszej Przewielebności, któremu polecam usługi i siebie samego. Z Fromborka, 9 sierpnia 1537.

Waszej Przewielebności całkowicie oddany

Mikołaj Kopernik

Frombork, 9 sierpnia 1537 r.

Reuerendissimo in Christo Patri et Domino, Domino Joanni Dei gratia Episcopo Culmensi ac Pomesanensis ecclesiae Administratori, Domino suo Clementissimo

Reuerendissime in Christo Pater et Domine, Domine Clementissime. Opportunitas nuncij Reuerendissimae Dominationis Vestrae mihi oblata admonuit me, vt etiam mearum aliquid litterarum ad Reuerendissimam Dominationem Vestram darem. Accepi his diebus ex Vratislauia nouitates, quas mitto Reuerendissimae Dominationis Vestrae, etsi verea iam antiquas esse apud eandem Dominationem Vestram eo quod litterae datae fuerint XXVII Junij. Priuatim vero scribitur mihi litteras ex curia Regiae Maiestatis Ferdinandi haec continentes, quod rex Persarum instinctu caesaris, papae, et regis Lusitaniae magnis auxiliis Turkam infestat, vt relicta Italia cum expeditione retrocedere cogatur; inter regem Galiae et caesarem pacem firmatam aiunt data relicta ducis Mediolani cum ipso ducatu filio regis Gallorum; nostri id est regis Ferdinandi apud Cassouiam rem bene gerunt eo capto, qui per proditione Cassouiam ceperat, multis ex hostibus trucidatis capta etiam arce munitissima, unde omnis Cassouiae calamitas orta est; Boemi et Moraui iam sunt in itinere; similiter Slesitae passim vadunt in Vngariam, qui forsan, dante Deo, Cassouiam et alia recuperabunt. Dicunt etiam apud nos, quod Weyda petit concordiam certis conditionibus propositis, quae an acceptabuntur, ignoramus adhuc. Et haec in litteris, quae sicut accepi, trado Reuerendissimae Dominationi Vestrae, cui seruitia mea ac me ipsum deuoueo. Ex Frauemburg, IX Augusti 1537.

Eidem Reverendissimae Dominationi Vestrae deuotissimus

Nicolaus Copernicus