1538 XII 2 – do Jana Dantyszka

List Mikołaja Kopernika do biskupa chełmińskiego Jana Dantyszka, Frombork, 2 grudnia 1538 r.

Oryginał: Biblioteka Czartoryskich, Kraków, rkps 1596, s. 519–520, łacina, papier, 28 X 20,3 cm, bez znaku wodnego, pieczęć sygnetowa z Apollinem wyciśnięta w wosku barwy ceglastej.

Kopernik odpowiada Janowi Dantyszkowi biskupowi warmińskiemu, że przyjął szczerym sercem upomnienie w sprawie Anny Schilling. Pamiętał też o pierwszym upomnieniu biskupa i pragnął uczynić zgodnie z jego wolą, ale ponieważ nie mógł od razu znaleźć odpowiedniej i doświadczonej gospodyni, zamierzał sprawę tę załatwić przed Wielkanocą [6 IV 1539]. Aby jednak biskup nie sądził, że stara się sprawę odwlec, ograniczył termin do jednego miesiąca, tj. do świąt Bożego Narodzenia; krótszego nie był w stanie naznaczyć. Pragnie usilnie się starać, aby nie być obrazą dla dobrych uczynków, a tym bardziej nie uwłaczać biskupowi.

Źródło:

Biskup Marian, Regesta Copernicana, Warszawa 1973.
Kopernik Mikołaj, Pisma pomniejsze, Warszawa 2007.

Frombork, 2 grudnia 1538 r.

Do Przewielebnego w Chrystusie Ojca i Pana, Jana z Bożej łaski Biskupa Warmińskiego, Pana swojego Wielce Łaskawego

Przewielebny w Chrystusie Ojcze i Panie, Panie Wielce Łaskawy, któremu we wszystkim winienem posłuszeństwo. Napomnienie Waszej Przewielebności uznaję za ojcowskie, a nawet więcej niż ojcowskie i wziąłem je sobie głęboko do serca. I chociaż o tym poprzednim, udzielonym mi przez Waszą Przewielebność osobiście i wyrażonym ogólnikowo, dobrze pamiętam i chciałem uczynić to, o czym mi Wasza Przewielebność przypomniał. Jednakże mimo że niełatwo było znaleźć natychmiast potrzebną i uczciwą służbę, chciałem sprawę zakończyć do świąt Wielkiej Nocy. Ale teraz, aby Wasza Przewielebność nie sądził, że szukam pretekstu do zwłoki, ograniczyłem czas do jednego miesiąca, to jest do świąt Bożego Narodzenia. Jak Wasza Przewielebność zdaje sobie sprawę, termin ten nie mógł być krótszy. Pragnę bowiem wedle sił swoich nie dopuścić do tego, bym się stał powszechną przyczyną zgorszenia wśród uczciwych ludzi, a zwłaszcza dla Waszej Przewielebności, który jest godzien mojej czci, szacunku i gorącej miłości, któremu też polecam siebie i wszystko, co jest w mojej mocy. Z Gynopolis, 2 grudnia 1538.

Waszej Przewielebności wielce uległy

Mikołaj Kopernik

Przekład Jerzego Drewnowskiego

Frombork, 2 grudnia 1538 r.

Reuerendissimo in Christo Patri et Domino, Domino Joanni Dei gratia Episcopo Varmiensi, Domino suo Clementissimo

Reuerendissime in Christo Pater et Domine, Domine Clementissime mihique in omnibus Obseruande. Adhortationem Reuerendissimae Dominationis Vestrae paternam satis et plus quam paternam agnosco, quam etiam intimo corde suscepi. Et quamuis prioris illius, quam Reuerendissima Dominatio Vestra praesens et in genere habuit, minime oblitus facere volebam, quod monebat; quia tamen non erat facile familiam necessariam ac probam protinus inuenire, propositum erat nihilominus citra festa Pascae illi rei finem dare. Iam vero, ne Reuerendissima Dominatio Vestra opinetur me perendinationis affectare praetextus, restrinxi terminum ad unum mensem, hoc est usque ad festa Natalia; neque enim breuior esse potuit, vt Reuerendissima Dominatio Vestra perpendere potest. Cupio enim pro posse cauere, ne sim offendiculo bonis omnibus, quanto minus Reuerendissimae Dominationis Vestrae, quae meruit, vt a me reueretur, honoretur et plurimum ametur, cui me cum omnibus facultatibus meis deuoueo. Ex Gynopoli, secunda Decembris MDXXXVIII.

Eidem Reuerendissimae Dominationi Vestrae obedientissimus

Nicolaus Copernicus